Kannabinoidy – czym są i jak działają?

Kannabinoidy to grupa substancji endogennych (wytwarzanych w narządzie, tkance lub komórkach organizmu) oraz związków chemicznych, które naturalnie występują w roślinach z rodzaju Cannabis (konopie), a także są produkowane przez organizmy ludzi i zwierząt (endogenne kannabinoidy).

Dotychczas zidentyfikowano ponad 100 różnych kannabinoidów w konopiach, z THC (tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol) na czele, które wyróżnia się jako te najbardziej znane i przebadane kannabinoidy. THC jest znane najbardziej ze swoich psychoaktywnych właściwości, które odpowiadają za spektrum umysłowych i fizycznych odczuć użytkownika związananych z paleniem czy spożywaniem marihuany, podczas gdy CBD cieszy się uznaniem za swoje potencjalne właściwości, takie jak np. ułatwienie zasypiania osobom borykającym się z bezsennością, nie wykazując przy tym jednocześnie działania psychoaktywnego.

Kannabinoidy działają poprzez oddziaływanie z układem endokannabinoidowym w organizmie człowieka i odgrywają kluczową rolę w regulacji wielu procesów życiowych, w tym apetytu, snu, bólu czy funkcji odpornościowych.

Receptory kannabinoidowe, rozsiane po całym organizmie, są aktywowane zarówno przez endogenne kannabinoidy (takie jak anandamid), jak i przez te pochodzące z zewnątrz organizmu (np. z konsumpcji produktów konopnych).

Rodzaje kannabinoidów

Kannabinoidy można podzielić na trzy główne trzy grupy czyli: fitokannabinoidy (pochodzące z roślin), endogenne kannabinoidy (wytwarzane przez organizmy ludzi i zwierząt) oraz syntetyczne kannabinoidy (produkowane w laboratoriach).

Fitokannabinoidy, do których należą między innymi THC, CBD, kannabigerol (CBG), kannabichromen (CBC) i kannabinol (CBN), są najlepiej zbadaną grupą kannabinoidów ze względu na ich powszechną obecność w składzie chemicznym konopi, co wpływa na ich coraz szersze zastosowanie w medycynie oraz branży suplementacyjnej.

Odkrycie endogennych kannabinoidów, takich jak anandamid czy 2-AG, zrewolucjonizowało nasze rozumienie wewnętrznych mechanizmów regulacji i sygnalizacji w organizmie człowieka.

Te naturalnie występujące cząsteczki pełnią kluczową rolę w układzie endokannabinoidowym, odpowiadającym za utrzymanie równowagi i homeostazy. Historia odkrycia tych substancji rozpoczyna się w latach 90. XX wieku, kiedy to zespół Raphaela Mechoulama jako pierwszy zidentyfikował anandamid w 1992 roku. Pochodzenie nazwy tej substancji od słowa „ananda”, co w sanskrycie oznacza “radość” lub “błogość”, odzwierciedla jej wpływ na odczuwanie przyjemności i dobrostanu.

Kolejne badania pozwoliły na odkrycie 2-ara-chidonoiloglicerolu (2-AG) krótko po identyfikacji anandamidu. Podobnie jak anandamid, 2-AG jest agonistą receptorów CB1 i CB2, co czyni go ważnym elementem w modulacji różnych procesów fizjologicznych, w tym apetytu, bólu, pamięci oraz reakcji odpornościowych.

Te odkrycia otworzyły również nowe perspektywy dla badań nad potencjalnym wykorzystaniem agonistów i antagonistów receptorów endokannabinoidowych w terapii. Przykładowo, modulacja działania tych receptorów może przyczynić się do rozwoju nowych strategii leczenia takich schorzeń jak choroby neurodegeneracyjne, zaburzenia lękowe, przewlekły ból, a nawet niektóre rodzaje nowotworów.

Kannabinoidy z laboratorium

Syntetyczne kannabinoidy, stworzone w celach badawczych lub jako próba obejścia przepisów prawnych dotyczących narkotyków, mogą naśladować lub przewyższać działanie naturalnych kannabinoidów. Jednak ze względu na brak rzetelnych badań klinicznych i możliwe nieprzewidziane skutki uboczne, ich stosowanie w medycynie jest ograniczone i budzi wiele kontrowersji.

Syntetyczne kannabinoidy mogą być znacznie mocniejsze od swoich naturalnych odpowiedników i wiązać się z poważnymi skutkami ubocznymi, co czyni je niebezpiecznymi, zwłaszcza bez odpowiedniej kontroli i regulacji. Jest to oczywiście miecz obosieczny – istnieje szansa na wzmocnienie pozytywnych efektów wywoływanych przez stosowanie kannabinoidów lecz upłynie jeszcze sporo czasu, zanim uzyskamy satysfakcjonujące badania, które odpowiedzą na pytanie, jak syntetyczne kannabinoidy mogą pomóc nam w różnych dolegliwościach.

Układ endokannabinoidowy – zrozumieć działanie (endo)kannabinoidów

Zrozumienie, jak działają kannabinoidy, wymaga spojrzenia na układ endokannabinoidowy (ECS) – złożony system sygnałowy występujący w organizmach ludzi i zwierząt, który odgrywa kluczową rolę w regulacji różnorodnych procesów fizjologicznych i kognitywnych. ECS składa się z receptorów kannabinoidowych, endokannabinoidów (wewnętrznych ligandów tych receptorów) oraz enzymów odpowiedzialnych za ich syntezę i degradację. Główne receptory kannabinoidowe to CB1, znajdujące się głównie w mózgu i centralnym układzie nerwowym, oraz CB2, obecne przede wszystkim w komórkach układu odpornościowego i obwodowym układzie nerwowym.

Kannabinoidy pochodzące z roślin konopi, takie jak THC, mogą wiązać się z tymi receptorami, wpływając na ich aktywność. THC, będąc substancją psychoaktywną, ma szczególną zdolność do łączenia się z receptorami CB1 w mózgu, co prowadzi do jego psychoaktywnych efektów.

CBD, choć wchodzi z interakcję z układem endokannabinoidowym, robi to w mniej bezpośredni sposób, nie wiążąc się mocno z receptorami CB1 ani CB2, co tłumaczy brak psychoaktywnego działania CBD i jego potencjał w łagodzeniu objawów bez wpływu na funkcje poznawcze użytkownika.

Działanie kannabinoidów obejmuje także wpływ na inne układy receptorów, takie jak receptory serotoninowe czy waniloidowe, co może tłumaczyć ich złożone działanie terapeutyczne, w tym potencjalne właściwości i działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwlękowe. Badania nad wpływem kannabinoidów na redukcję nudności i wymiotów w terapii nowotworowej, poprawę apetytu u pacjentów z HIV/AIDS czy łagodzenie przewlekłego bólu i skurczów mięśniowych w stwardnieniu rozsianym wskazują na obiecujące możliwości ich zastosowania w medycynie.

Różnorodność kannabinoidów i ich zastosowanie

W roślinach konopi identyfikuje się ponad stu różnych rodzaje kannabinoidów, każdy z nich charakteryzujący się unikalnym profilem działania i potencjalnym zastosowaniem terapeutycznym. Najbardziej znanymi i najczęściej badanymi są THC (tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol), jednak inne, takie jak CBG (kannabigerol), CBN (kannabinol) czy THCV (tetrahydrokannabiwarin), również zyskują na znaczeniu w badaniach naukowych. Każdy z tych związków może oddziaływać na organizm w różny sposób, co otwiera szerokie spektrum możliwości ich wykorzystania w medycynie.

THC jest najbardziej znane ze swoich psychoaktywnych efektów, ale wykazuje też właściwości przeciwbólowe, ma działanie przeciwzapalne i oraz może pomagać w redukcji nudności i wzmacniać apetyt.

CBD, z kolei, nie wykazuje działania psychoaktywnego i jest cenione za swoje potencjalne silniejsze działanie przeciwlękowe, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne.

CBG, mimo że występuje w konopiach w mniejszych ilościach, badane jest pod kątem potencjalnego działania przeciwzapalnego, przeciwbakteryjnego i neuroprotekcyjnego.

Znaczenie tych kannabinoidów w terapii różnych schorzeń jest przedmiotem intensywnych badań. Na przykład, CBD i THC są wykorzystywane w leczeniu przewlekłego bólu, niektórych form epilepsji oraz w łagodzeniu objawów spowodowanych chemioterapią. Ponadto, bada się obecnie potencjalne zastosowanie kannabinoidów w terapii chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona i Alzheimer’a, schorzeń psychicznych, jak schizofrenia, oraz w leczeniu uzależnień.

Bezpieczeństwo i regulacje prawne dotyczące kannabinoidów

Bezpieczeństwo stosowania kannabinoidów i ich status prawny to kwestie, które budzą wiele kontrowersji i różnią się w zależności od kraju. W wielu miejscach na świecie marihuana i THC, jako substancja psychoaktywna, są klasyfikowane jako substancje kontrolowane, co oznacza ograniczenia w ich dostępności i zastosowaniu. Jednocześnie, wiele państw zezwala na używanie CBD, pod warunkiem, że pochodzi z konopi przemysłowych i zawiera bardzo niskie stężenia THC.

Regulacje te mają na celu ograniczenie dostępu do substancji psychoaktywnych i zmniejszenie ryzyka nadużyć, ale również stwarzają problemy dla badań naukowych i rozwoju nowych terapii opartych na kannabinoidach. W niektórych krajach obserwuje się jednak zmiany w podejściu do kannabinoidów, w tym legalizację marihuany do użytku rekreacyjnego lub medycznego, co może sprzyjać dalszym badaniom nad ich potencjałem terapeutycznym.

Ponadto, ważne jest, aby produkty zawierające kannabinoidy roślinne, zwłaszcza te dostępne komercyjnie jako suplementy diety lub w formie leków, podlegały sensownym normom jakości i kontroli, aby zapewnić ich bezpieczeństwo i skuteczność.

Edukacja społeczna na temat właściwego stosowania i potencjalnych ryzyk związanych z kannabinoidami jest kluczowa, aby maksymalizować ich korzyści zdrowotne przy jednoczesnym minimalizowaniu negatywnych skutków.

Warto kupować produkty renomowanych marek konopnych, szczególnie, że wybuch popularności CBD wiązał się z powstaniem wielu nieuczciwych firm, które oferowały (i niestety wciąż oferują) wątpliwej jakości produkty.

Podsumowanie i przyszłe perspektywy

Kannabinoidy stanowią fascynujący obszar badań ze względu na ich różne efekty złożone działanie i potencjał terapeutyczny. Rozwój naukowy w tej dziedzinie może prowadzić do nowych, innowacyjnych metod leczenia wielu schorzeń. Ważne jest jednak, aby podejście do kannabinoidów było zrównoważone, oparte na solidnych dowodach naukowych i uwzględniające zarówno potencjalne korzyści, jak i ryzyko.

W miarę postępów w badaniach naukowych i technologicznych, społeczeństwo i producenci wyrobów konopnych będą musieli sprostać wyzwaniom związanym z regulacjami prawnymi, edukacją społeczną i kwestiami etycznymi. Tylko dzięki odpowiedzialnemu podejściu i współpracy między naukowcami, lekarzami, pacjentami oraz regulatorami prawa, możliwe będzie pełne wykorzystanie potencjału kannabinoidów w medycynie, przy jednoczesnym minimalizowaniu potencjalnych zagrożeń.

Sprawdź nasze produkty o pełnym spektrum kannabinoidów:

Autor: Bartek Święcicki

Źródła:

1. McPartland, J. M., & Russo, E. B. (2001). Cannabis and cannabis extracts: Greater than the sum of their parts? Journal of Cannabis Therapeutics, 1(3-4), 103-132.
   https://www.researchgate.net/publication/228897917_Cannabis_and_Cannabis_Extracts_Greater_Than_the_Sum_of_Their_Parts
2. Turner, C. E., & Elsohly, M. A. (1981). Biological activity of cannabichromene, its homologs and isomers. Journal of Clinical Pharmacology, 21(S1), 283S-291S.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7298870/0/
3. Appendino, G., Gibbons, S., Giana, A., Pagani, A., Grassi, G., Stavri, M., Smith, E., & Rahman, M. M. (2008). Antibacterial cannabinoids from Cannabis sativa: a structure−activity study. Journal of Natural Products, 71(8), 1427-1430.
   https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/np8002673
4. Zurier, R. B., & Burstein, S. H. (2016). Cannabinoids, inflammation, and fibrosis. The FASEB Journal, 30(11), 3682-3689. https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/np80026732673
5. Musty, R. E., & Deyo, R. A. (2006). A Review of the Published Literature Into Cannabis Withdrawal Symptoms in Human Users. Addiction, 101(6), 755-766.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16696622/
6. Zendulka, O., Dovrtělová, G., Nosková, K., Turjap, M., Šulcová, A., Hanuš, L., & Juřica, J. (2016). Cannabinoids and Cytochrome P450 Interactions. Current Drug Metabolism, 17(3), 206-226.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26651971/
7. Colasanti, B. K. (1990). A comparison of the ocular and central effects of delta 9-tetrahydrocannabinol and cannabigerol. Journal of Ocular Pharmacology and Therapeutics, 6(4), 259-269.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2079087/