Włókno konopne – co warto o nim wiedzieć?

Włókno konopne jest w użyciu od wieków. Używano go do produkcji tekstyliów, ubrań, przędzy, lin, sznurów, materiałów budowlanych, papieru, a nawet lontów do dynamitu! Charakterystyczne cechy tego surowca to wytrzymałość i wielofunkcyjność. Jest również przyjazny środowisku, ponieważ uprawy konopi wymagają minimalnego użycia wody i nawozów, by przynieść zadowalające zbiory.

Ostatnie lata to renesans w przemysłowym wykorzystaniu włókien konopnych. W tym artykule opiszemy skąd to ożywienie, przedstawimy krótką historię użytkowania włókien, ich rolę w ostatnich latach oraz postaramy się wyjaśnić, jaki potencjał gospodarczy i ekonomiczny mają włókna konopne.

Krótka historia włókna konopnego

Już starożytne cywilizacje poznały się na zaletach tego surowca. Wytwarzano wtedy konopną odzież, liny i inne tekstylia. W czasie rewolucji przemysłowej konopie były popularnym źródłem włókna wykorzystywanego do produkcji m.in. papieru czy żagli. Niestety dwudziesty wiek przyniósł niespotykaną wcześniej kryminalizację używania konopi, a pojawienie się włókien syntetycznych dodatkowo osłabiło pozycję rośliny. W ostatnich latach obserwujemy jednak boom na konopny surowiec ze względu na jego zalety użytkowe, przyjazność środowisku i wartość ekonomiczną.

Konopne kraje

Konopie uprawiano, a ich włókien używano od wieków w wielu różnych krajach świata. Do krajów najbardziej zainteresowanych konopiami należą:

• Chiny – największy producent konopi na świecie. Posiadają długą historię używania włókna konopnego do produkcji m.in. wyrobów włókienniczych;
  
• Indie – posiadają bogatą tradycję używania włókna do wyrobu m.in. ubrań i lin;
  
• Kanada – jeden z głównych producentów konopi. Kwitnie tutaj przemysł konopny, głównie w branży włókienniczej;
  
• Holandia – kraj z długą historią upraw konopnych, który jest znany z produkcji wysokiej jakości włókna dostarczanego wielu branżom, głównie włókienniczej;
  
• Stany Zjednoczone – ważny gracz rynku z szybko rosnącym rynkiem produktów z włókna konopnego;
  
• Francja – w tym kraju od wieków uprawia się konopie, których włókno wykorzystuje się włókienniczym. Konopie używane są tu również w celach medycznych. W XX wieku wykorzystanie konopi zmalało z powodu wejścia na rynek włókien syntetycznych. W ostatnich latach widać ponowy wzrost upraw, co wiąże się głównie z przyjaznym środowisku procesem wytwarzania produktów konopnych;
  
• Niemcy – podobnie jak we Francji, konopie znane są tutaj od lat. Korzystano z nich przy produkcji tekstyliów, lin, papieru, ale także w celach medycznych. Po okresie zmniejszonego zainteresowania tym surowcem ostatnie lata to spory wzrost upraw i wykorzystania konopi;
  
• Rumunia – konopie znane od wieków i wykorzystywane do produkcji włókienniczej. Również w celach medycznych. Ten sam trend zmniejszenia i wzrostu upraw co we Francji i Niemczech.

Inne kraje, które również rozwinęły przemysł konopny to Ukraina, Rosja i Włochy. Włókna konopne były produkowane i przetwarzane na całym świecie mniej więcej do lat 30. XX w., kiedy doszło do demonizacji konopi i wprowadzenia zakazów upraw i użytkowania. Mamy nadzieję, że niedługo i my sami będziemy mogli wpisać się na listę krajów będących w czołówce jeśli chodzi o konopną produkcję włókienniczą, nad czym bardzo intensywnie pracujemy. 🙂

Włókno konopne – zalety dla środowiska

Wykorzystanie włókien konopnych niesie ze sobą szereg zalet dla środowiska:

1. Zrównoważona uprawa – uprawa konopi wymaga minimalnych nakładów wody i nawozów. Roślina ta posiada również krótki okres wzrostu, co oznacza możliwość kilkukrotnych zbiorów w roku, w zależności od regionu.
   
2. Sekwestracja dwutlenku węgla: konopie posiadają duży potencjał sekwestracji węglowej, czyli potrafią pobrać z atmosfery i magazynować spore ilości dwutlenku węgla. Pozwala to ograniczyć emisję gazów cieplarnianych i zredukować szkody klimatyczne. O zeroemisyjnej gospodarce przeczytasz więcej w naszym artykule: Produkcja wyrobów konopnych sposobem na zeroemisyjną gospodarkę?
   
3. Zdrowa gleba: głęboki system korzeniowy konopi pomaga spulchnić glebę i wzbogaca ją w składniki odżywcze. Konopie posiadają także właściwości rekultywujące glebę.
   
4. Redukcja odpadów: zwiększone używanie włókien konopnych ogranicza użycie włókien syntetycznych, co zmniejsza popyt na produkcję tworzyw sztucznych, a przez to ilość związanych z nią odpadów oraz eliminuje problem ich składowania.
   
5. Źródło odnawialne: konopie jako odnawialne źródło surowca można siać i zbierać co roku. Przekłada się to na bardziej zrównoważoną alternatywę dla źródeł nieodnawialnych, jak np. ropa, której używa się do produkcji wielu włókien syntetycznych.

Włókno konopne – zalety dla zdrowia

• są hipoalergiczne – czyli nie wywołują reakcji alergicznych. Znakomity wybór dla osób z uczuleniami czy wrażliwą cerą;

• „oddychają” – włókna konopne to materiał oddychający, czyli pozwalający na swobodny obieg powietrza i regulujący ciepłotę ciała. Idealny wybór do produkcji odzieży i pościeli

Włókna konopne to również korzyści funkcjonalno-mechaniczne:

• wytrzymałość – są niezwykle trwałe i wytrzymałe, co oznacza szeroką gamę ich zastosowania;

• różnorodne zastosowanie – takie jak: tekstylia, odzież, liny i sznury, papier, materiały budowlane i wiele więcej;

• zdolność do adsorpcji – posiadają wysoki wskaźnik adsorpcji , co oznacza, że mogą z łatwością pochłaniać i oddawać wilgoć. To znakomity surowiec do produkcji odzieży używanej w wilgotnym, ciepłym klimacie;

• komfort cieplny – tkaniny z włókna konopnego dobrze chronią przed zimnem, jak i przegrzaniem;

• odporność na ogień i pleśń – konopie wymieszane z wapnem w postaci materiału budowlanego, np. hempcrete, są odporne na pleśń, szkodniki oraz ogień. Właściwości antygrzybiczne są silniejsze, niż w przypadku włókien syntetycznych czy bawełnianych;

• stabilny rozmiar – materiał konopny jest odporny na kurczenie się i rozciąganie, co znakomicie sprawdza się w produktach, gdzie wymagane jest zachowanie kształtu (np. w budownictwie);

• miękkość – przyjemna i komfortowa w dotyku tkanina sprawdza się idealnie w branży odzieżowej oraz innych produktach, które wchodzą w kontakt z naszą skórą;

• biodegradowalność – po zużyciu włókna konopne naturalnie i stosunkowo szybko się rozkładają, zatem nie stanowią obciążenia dla środowiska w porównaniu z włóknami syntetycznymi, których rozkład może potrwać setki lat.

Najpopularniejsze zastosowania włókna konopnego

Podsumowując, konopie znajdują szerokie zastosowanie jako zrównoważony roślinny budulec w produkcji rozmaitych wyrobów, czy to dzianin i tkanin czy innych artykułów przemysłowych. Spójrzmy na jedne z najbardziej popularnych zastosowań włókien konopnych:

1. Odzież i tekstylia – tutaj produkty zaczynają się od koszulek, spodni, sukienek przez pościel, ręczniki do wszelkich pozostałych tekstyliów używanych w domu.
   
2. Materiał budowlany – konopie stosuje się do ocieplania budynków, budowy podłóg i produkcji paneli. Takie produkty są trwałe, przyjazne środowisku, mają dobre parametry izolacyjne zarówno w zakresie ciepła jak i dźwięku.
   
3. Wyroby papiernicze – książki, koperty, wizytówki. Papier konopny jest bardziej wytrzymały od tradycyjnego, łatwiej poddaje się go także recyklingowi.
   
4. Inne produkty – torby, liny, sieci, sznury i wiele innych.
   
5. Wyściółka dla zwierząt – paździerz konopna to znakomity materiał do przygotowania zdrowej wyściółki dla zwierząt małych i dużych.

Wartość ekonomiczna konopi

Spory potencjał ekonomiczny płynący z upraw konopi może zainteresować rolników, ale także różne gałęzie przemysłu wytwórczego. Z punktu widzenia rolnika uprawa konopi jest niskobudżetowa (nie wymagają dużego nawadniania czy nawożenia). Mogą zostać zastosowane w produkcji: tekstyliów, odzieży, materiałów budowlanych.

Świadomość konsumentów w dziedzinie wyrobów konopnych jest coraz większa. Produkcja przyjazna środowisku to także olbrzymia zaleta konopi. Wszystkie te czynniki sprawiają, że branża konopna ma spory potencjał wzrostu w nadchodzących latach.

Warto jednak podkreślić, że to właśnie w przerobie surowca i stworzeniu z niego gotowego produktu widać największą wartość. Samo zostanie konopnym rolnikiem w żadnym wypadku nie gwarantuje jeszcze sukcesu finansowego, a bez konkretnego planu na zbycie surowca nie ma nawet co myśleć o zakładaniu komercyjnej plantacji.

W oczekiwaniu na nasze sukcesy na polu włókienniczym zachęcamy do eksperymentowania z tym wspaniałym materiałem własną rękę – ograniczeniem dla jego wykorzystania jest tylko wyobraźnia.

Autor: Emmanuel Kejos

Źródło:

1. https://www.researchgate.net/publication/351287499_SUSTAINABLE_CANNABIS_POLICY_TOOLKIT_2021